دانش آموزان دبیرستانی چگونه برای تغییر رشته تحصیلی اقدام نمایند؟ - سفر به روسیه

به گزارش تسنیم، انتخاب رشته تحصیلی دانش آموزان در انتها پایه نهم را به جرأت می توان مهمترین اتفاق زندگی هر نوجوان برای انتخاب مسیر آینده و ورود به دنیای بزرگسالی دانست از این حیث انتخاب مطلعانه و دقیق انتخاب رشته تحصیلی اهمیت بسیاری دارد؛ با این حال در بیشتر مواقع شاهد انتخاب نادرست یا تحت تأثیر شرایط خاص بعضی رشته های پزشکی و زیرمجموعه های آن هستیم.

معمولاً آموزش و پرورش به ارائه آمار دانش آموزانی که در دوره مبه وسیلهه دوم برای تغییر رشته تحصیلی خود اقدام نموده و از انتخاب رشته تحصیلی در انتها پایه نهم پشیمان هستند، اقدام نمی نماید؛ ارائه و انتشار این آمار می تواند به ما برای آنالیز شرایط انتخاب صحیح رشته تحصیلی یاری کند.

برآیند شرایط موجود شرایطی را رقم زده است که هم اکنون در انتخاب رشته تحصیلی دانش آموزان فقط دو مولفه دخیل باشند نخست، امکانات موجود در آموزش و پرورش و دوم، نمرات دانش آموزان و بر این اساس است که در بعضی منطقه ها روستایی شاهد هستیم به علت نبود امکانات آموزش و پرورش، صرفاً یک یا دو رشته تحصیلی پیش روی دانش آموزان است و عمدتاً هم رشته علوم انسانی.

برای اطلاع از فرآیند هدایت تحصیلی دانش آموزان پایه نهم در تابستان سال جاری، تغییرات انتخاب رشته نسبت به گذشته و اقداماتی که آموزش و پرورش برای مطلع سازی دانش آموزان در انتخاب صحیح انجام می دهد با امیر تجلی نیا مدیرکل امورتربیتی و مشاوره و مراقبت در برابر آسیب های اجتماعی وزارت آموزش وپرورش گفت وگویی داشتیم.

مصاحبه با حضور امیرتجلی نیا؛ مدیرکل امور تربیتی و مشاوره و مراقبت در برابر آسیب های اجتماعی و طاهره فضائلی؛ معاون دفتر مشاوره در بعدازظهر یکی از روز های اردیبهشت و در ساختمان علاقه مندان وزارت آموزش و پرورش انجام شد.

متأسفانه در شرایطی که حتی سوالات پیش از مصاحبه برای خانم طاهره فضائلی معاون دفتر مشاوره ارسال شده بود، اما در نهایت، جریان مصاحبه در شرایط کاملاً کنترل شده و عدم تمایل مسئولان به پاسخگویی همراه با جزئیات به ویژه در حوزه آسیب های اجتماعی و بسنده کردن به بیان کلیات پیش رفت.

از این رو صرفاً به انتشار بخشی از مصاحبه که برای دانش آموزان پایه نهم اهمیت بیشتری دارد، اقدام کردیم.

بسیاری از خانواده ها به این مطلعی رسیده اند که در دنیای امروز، داشتن یک مهارت تأثیر بسیاری در یافتن شغل و کسب عایدی دارد بر همین اساس رشته های هنرستانی با توجه به ماهیت خود می توانند در اشتغال دانش آموزان پس از فارغ التحصیلی تأثیرگذار باشند، ارائه مشاوره مناسب در مدارس به دانش آموزان با هدف ترسیم آینده رشته های مهارتی و بازار کاری که در انتظار فارغ التحصیلان است می تواند گرایش به سمت رشته های مهارتی را افزایش دهد؛ وقتی این مسئله را با امیر تجلی نیا مدیرکل امورتربیتی و مشاوره و مراقبت در برابر آسیب های اجتماعی وزارت آموزش وپرورش مطرح می کنیم؛ تأکید دارد: توجیه اولیاء و دانش آموزان در مورد نحوه شناخت توانایی، رغبت، شخصیت، رشته های تحصیلی، مشاغل محیطی و قوانین و مقررات مربوطه در طول سال تحصیلی بر عهده مدیران و مشاوران مدارس بوده و الزامی است و وظیفه حوزه هدایت و مشاوره همانطور که اشاره شده یاری به دانش آموزان در تصمیم گیری و طراحی مسیر زندگی تحصیلی و شغلی است.

از طرفی هر ساله در فرصت های مختلف و به ویژه در هفته معرفی مشاغل، دانش آموزان با بازدید از کارخانجات، تولیدی ها و ... مشاغل فنی و مهارت های مختلف را از نزدیک لمس می نمایند.

ما سال جاری قصد داریم به هر دانش آموز با توجه به شرایط و ویژگی های شخصیتی، علاقه و استعداد، چند شغل و حوزه شغلی و مهارتی پیشنهاد دهیم و در جلسات مشاوره فردی با دانش آموزان، چنانچه دانش آموز بر اساس ارزیابی های به عمل آمده برای ورود به رشته های فنی و مهارتی مناسب باشد، به وسیله مشاور مدرسه به سمت این رشته ها هدایت خواهد شد، البته باید دانست که انتخاب رشته به وسیله خود دانش آموز و والدین اتفاق خواهد افتاد و مشاوره به آنان فقط یاری برای انتخاب مناسب و مطلوب است.

انتخاب رشته اجباری ادامه دارد؟

شاید بسیاری از والدین که تجربه انتخاب رشته فرزندشان را داشته اند و فارغ التحصیلان سال های نه چندان دور مدارس به خوبی متوجه این موضوع باشند که در سال های گذشته عمده انتخاب رشته دانش آموزان براساس نمرات و مهمتر از آن ظرفیت موجود در آموزش وپرورش بود و این موضوع در اغلب موارد منجر به اجبار در انتخاب رشته می گردد، تجلی نیا درباره این پرسش که اگر دانش آموز به انتخاب رشته ای که جزو اولویت های نخست در فرم انتخاب رشته نیست، تمایل داشته باشد، چگونه باید اقدام کند، می گوید: در انتخاب رشته تحصیلی، 65 امتیاز به آنالیز های مشاوره ای اختصاص دارد که عبارتند از (آزمون های توانایی و رغبت هر کدام 15 امتیاز، برگه نظرخواهی دانش آموز 10 امتیاز، برگه نظرخواهی مشاور 10 امتیاز، برگه نظرخواهی دبیران 10 امتیاز و برگه نظرخواهی والدین 5 امتیاز) بعلاوه 35 امتیاز مربوط به عملکرد تحصیلی دانش آموز است.

نمرات دانش آموز برای انتخاب رشته تحصیلی بر اساس ملاک هایی که در بالا ذکر شد، محاسبه می گردد و بعد از مرتب شدن از بالا به پایین، اولویت های دانش آموز در هر رشته در فرم شماره 6 هدایت تحصیلی ثبت می گردد.

بعلاوه فرم شماره 7 هدایت تحصیلی، بر اساس عملکرد تحصیلی دانش آموزان و نمرات تمام دروس برای همه رشته ها محاسبه و تراز دانش آموز در هر رشته محاسبه می گردد. ظرفیت منطقه در هر رشته به همراه تراز هر رشته، تعیین می نماید دانش آموز دارای چه اولویتی است.

به گفته مدیرکل امور تربیتی و مشاوره، ملاک ثبت نام دانش آموزان، فرم شماره 7 است و دانش آموزان دارای اولویت الف، دو هفته ابتدایی فرصت دارند با مراجعه به مدارس مبه وسیلهه دوم ثبت نام نمایند. پس از دو هفته در صورتی که ظرفیت در آن رشته هنوز به جای مانده باشد، دانش آموزان با اولویت ب بر اساس ترازشان ثبت نام خواهند شد.

ما در حوزه مشاوره هر ساله اولویت های دانش آموزان و ظرفیت رشته ها و زمینه های تحصیلی منطقه ها مختلف کشور را آنالیز می کنیم. سال جاری قصد داریم پس از دریافت اطلاعات مورد احتیاج از سامانه، چنانچه اختلافی بیش از 5 درصد بین اولویت نخست دانش آموزان هر منطقه، با ظرفیت رشته ها و زمینه های موجود مشاهده شد، موضوع را در کمیته هدایت تحصیلی مطرح کنیم تا برای برطرف چالش مورد نظر، اقدامات مناسبی صورت پذیرد.

بر اساس بخشنامه متمم هدایت تحصیلی، چنانچه دانش آموزی متقاضی ورود به رشته خاصی باشد و به وسیله آنالیز شرایط روان شناختی او به وسیله مشاوران متخصص شاغل در مراکز مشاوره، تعیین گردد در صورت عدم ورود به رشته مورد نظر، مخاطراتی وجود دارد با تشکیل کمیته هدایت تحصیلی منطقه و آنالیز موضوع، شرایط ورود او به رشته مورد نظر فراهم خواهد شد. البته این شرایط بسیار محدود و جزء استثنائات است، اما بطور کلی جهت گیری ما در حوزه مشاوره این معاونت این است که شرایطی فراهم کنیم تا دانش آموزان بتوانند ضمن کسب شایستگی های لازم، انتخابی مطلعانه و آزادانه متناسب با احتیاج حال و آینده کشور داشته باشند.

تغییر رشته دشوارتر می گردد

در بعضی مواقع شاهد هستیم که دانش آموز در پایه نهم با تحمیل رشته تحصیلی از سوی اداره آموزش و پرورش مجبور به انتخاب رشته ای می گردد که به آن تمایل ندارد یا اینکه بعد از انتخاب رشته و تحصیل متوجه عدم علاقه خود خواهد شد، در چنین شرایطی آیا می توان برای انتخاب رشته اقدام کرد؟

مدیرکل امور تربیتی و مشاوره درباره این موضوع می گوید: با توجه به ماده 7 آیین نامه هدایت تحصیلی، دانش آموزی که در دوره دوم مبه وسیلهه و در پایه دهم به تحصیل اشتغال دارد و متقاضی تغییر شاخه یا رشته تحصیلی باشد، می تواند در امتحانات تغییر رشته شرکت و در صورت کسب شرایط لازم، نسبت به ادامه تحصیل در رشته نو اقدام کند بعلاوه براساس تبصره 3 ماده 88 آیین نامه آموزشی دوره دوم مبه وسیلهه روزانه در موارد خاص، تغییر رشته درون شاخه ای در پایه یازدهم، امکان پذیر است.

اما باید در نظر داشت، با توجه به تغییرات انجام شده در زمینه کنکور سراسری و تأثیر قطعی سوابق تحصیلی برای ورود به دانشگاه، عملاً تغییر رشته برای سال های آینده سخت تر خواهد بود، چرا که دانش آموز برای کسب معدل لازم در رشته مورد نظر باید تمام دروس آن رشته را در پایه های پایین تر آزمون بدهد.

به عبارت دیگر چنانچه دانش آموزی در پایه یازدهم تغییر رشته دهد، علاوه بر آزمون و کسب نمره در دروسی که برای تغییر رشته احتیاج است، باید در طول سال تحصیلی برای کسب نمره معدل تمامی دروس پایه دهم اقدام کند و این عملاً تغییر رشته مشکل تر از سال های قبل خواهد بود لذا جا دارد که دانش آموزان، اولیا اهتمام بیشتری در این خصوص داشته باشند.

گرایش به رشته ریاضی افزایش داشته است!

تجلی نیا درباره اینکه آیا در روند انتخاب رشته، تمایل دانش آموزان به رشته های تحصیلی تغییر نموده است؟ به عنوان مثال گرایش به رشته های فنی و حرفه ای با رشد روبرو شده است؟ بیان می نماید: آنالیز آمار های سال های گذشته نشان می دهد که گرایش به شاخه های فنی و حرفه ای و کاردانش نزدیک به 50 درصد و گرایش به شاخه نظری هم هر ساله 50 درصد بوده است. در سال تحصیلی گذشته، گرایش دانش آموزان به زمینه های رشته فنی و حرفه ای رشد داشته است و گرایش به زمینه های شاخه کاردانش کمی افت داشته است.

البته در آمار سال تحصیلی گذشته نسبت به سال قبل سرعت رشد گرایش به رشته علوم تجربی کاهش و رشته علوم انسانی کاهش و گرایش به سمت رشته علوم ریاضی افزایش داشته است. بعلاوه گرایش به سمت رشته علوم ومعارف اسلامی در طی سالیان گذشته تقریباً ثابت بوده است.