پیکرک های مرمری جیرفت قدیمی ترین عروسک های دنیا هستند - سفر به روسیه

سومین دورهمی مجازی فعالان بازی و اسباب بازی با میزبانی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری با موضوع آنالیز شرایط کنونی عروسک در ایران به صورت آنلاین با حضور بیش از 80 نفر از فعالان حوزه اسباب بازی و عروسک، با حمایت ستاد پیشرفت ستاد اجرایی فرمان امام (ره) و شورای نظارت بر اسباب بازی و با اجرای سجاد حسینی، مدیر خبرگزاری کودک برگزار گردید.

مدیر دفتر کودک و نوجوان پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری پیرامون اینکه پیکرک های مرمری جیرفت قدیمی ترین عروسک های دنیا هستند، گفت: بخشی از کارهایی که در این کارگروه انجام می گردد، در حوزه پژوهش، انتشار و ثبت در میراث فرهنگی است.

لیلا کفاش زاده با اشاره به فعالیت بازسازیگران میراث فرهنگی و پژوهشگران این حوزه، از رونمایی صفحه کلینیک عروسک ها در شبکه اجتماعی اینستاگرام اطلاع داد و بیان نمود: در این بیمارستان عروسک های قدیمی که آسیب دیده اند یا قطعه گمشده ای دارند یا کثیف و نامرتب شده اند، بازسازی می شوند. همه این مراحل نیز با دقت نظر پژوهشگران و متخصصان حوزه عروسک صورت می گیرد.

این پژوهشگر تاریخ عروسک ها در ایران را متعق به تمدن جیرفت دانست و گفت: در ایران عروسک های باستانی بسیاری داریم و ارتباطی میان پیکرک های یافت شده در جیرفت با مفهوم عروسک یافته ایم. عروسک هایی از جنس مرمر که کارکرد مذهبی داشته اند و اطلاعات دقیقی از آنها در دسترس است، این عروسک ها بیش از 5 هزار سال عمر دارند و میتوان آن را قدیمی ترین عروسک های دنیا دانست چون وقتی سخن از قدیمی ترین عروسک های دنیا به میان می آید، همه به عروسک های مصری اشاره می نمایند اما عروسک های جیرفت، کهن تر از همتایان مصری خود هستند.

کفاش زاده ادامه داد: عروسک ها معمولا وسط پدران و مادران و مادربزرگ و پدربزرگ ها ساخته می گردد و آنها می توانند درباره این اسباب بازی های فرهنگی اطلاعاتی ارائه نمایند.

وی در ادامه بخش های مختلف پژوهشگاه در حوزه عروسک شناسی، بازسازی و پژوهش را برشمرد و اضافه نمود: موزه های مردم شناسی در بخش کودکی به معرفی عروسک ها نیز می پردازند و حتی در اطلس مردم شناسی، خوشبختانه بخشی به عروسک ها اختصاص یافته است.

عروسک خارجی را لباس محلی نپوشانیم

رئیس دبیرخانه شورای نظارت بر اسباب بازی با ابراز نگرانی از اقدامات غیرعلمی در حوزه عروسک ها گفت: بسیاری موارد در حوزه کودک پژوهشی و علمی نیست و تعیین نمی گردد خروجی آنها چه گره ای را باز می نماید و اینگونه جامعه عروسک و خود عروسک ها به عنوان محصول فرهنگی مورد هجوم قرار گرفته است.

ویدا ملکی ادامه داد: اگر قرار باشد در شرایطی کار کنیم، کارها کارشناسی نشده پیش برود، درست نیست. باید عروسک سازان، دقیق تر و حساس تر باشند، من برای عروسک ها و تغییرات ناخوب نگران هستم. هر بار موضوع تازه ای مطرح می گردد، ممکن است از موقعیت اصلی عروسک و اندیشه مربوط به آن دور باشد. اگر قرار است عروسک ها به سمت فروش و بازار بروند، باید دقت کنیم اصول فرهنگی از بین نرود.

وی با اشاره به اینکه تنها لباس محلی نشانه یک عروسک بومی نیست، گفت: تنها لباس نشان دهنده فرهنگ و هویت قومی نیست، نباید عروسک خارجی را برداریم و لباس محلی بپوشانیم و بگوییم عروسک محلی است، باید ویژگی های جغرافیایی در چهره و اجزای عروسک مشهود باشد.

ملکی با شرح عملکرد و دلیل راه اندازی کارگروه عروسک در شورای نظارت بر اسباب بازی اضافه نمود: از سال گذشته این کارگروه را راه انداختیم تا شرایط عروسک ها را سامان بدهیم، اکنون چه عروسک های بومی و محلی، چه عروسک های خلاق باید از شورای نظارت مجوز بگیرد تا بتواند به کار خود ادامه بدهد.

رئیس دبیرخانه شورای نظارت بر اسباب بازی مجوز این نهاد را برای هر موضوع مربوط به عروسک ها لازم دانست و گفت: به همه عزیزانی که می خواهند که در این حوزه فعالیت نمایند، پیشنهاد می کنم شرحاتی که در سایت شورا برای ثبت عروسک آمده را ببینند و کار خود را برای تایید بفرستند، تا بدون مسئله ای بتوانند کار خود را ادامه بدهند. از سوی دیگر هر برنامه و نشستی که برگزار گردید، ببینید که حتما مجوز لازم را از شورای نظارت بر اسباب بازی دریافت نموده باشد، این کار نشانه تایید و درستی عملکرد و حرفه ای بودن این برنامه هاست.

اطلاعات عروسک ها قبل از نابود گردآوری گردد

سرپرست مرکز معرفی فرهنگی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری با اشاره به آثاری که توسط این نهاد فرهنگی درباره عروسک ها منتشر شده، گفت: در پژوهشگاه میراث فرهنگی، کتاب هایی منتشر کردیم که می تواند آموزشی باشد. در این بخش مستندسازی می کنیم که بعدا بتوانیم از آن استفاده کنیم میراث فرهنگی را زنده نگاه داریم.

سلیم سلیمی مؤید ادامه داد: اگر افرادی هستند که عروسک هایی برای معرفی دارند، می توانند برای ما بفرستند که آن را ثبت کنیم و به آثار مربوط به آن نیز اجازه چاپ و انتشار بدهیم. ما وارثان فرهنگ کهن و محافظان عروسک ها هستیم و اگر این اطلاعات را گردآوری نکنیم بزودی از میان خواهند رفت. البته مساله اصلی این است که عروسک های معرفی شده حرفی برای گفتن داشته باشند و از نظر فرهنگی و تاریخی نیز اسنادی برای ارائه وجود داشته باشد.

عروسک هایی که ارزش فرهنگی دارند، در یونسکو ثبت می شوند

شروین معظمی گودرزی، مدیر بخش میراث فرهنگی ناملموس در مرکز میراث ناملموس تهران با شرح درباره نحوه ثبت عروسک ها در میراث ناملموس شرحاتی ارائه کرد و گفت: توجه ما بر اسباب بازی هایی است که ارزش فرهنگی داشته باشند و عروسک هایی که بتوانند فرهنگ خود را نمایندگی نمایند. هدف از ثبت اسباب بازی ها، ترویج آن دسته از بازی هایی است که از نظر موضوعات مد نظر یونسکو و میراث فرهنگی کشورها اهمیت و تاریخچه ای دارند.

وی اضافه نمود: ما می توانیم برای فعالان حوزه عروسک، کارگاه آموزشی بگذاریم که درباره میراث فرهنگی و میراث ناملموس بیشتر بدانند. برای مثال ما ورزش های پهلوانی را در حوزه بازی ها در میراث ناملموس دنیای ثبت نموده ایم و سازندگان عروسک ها بهتر است با این مفاهیم آشنا باشند.