استخراج جالب نمک از خاک رس؛ نیجریه - سفر به روسیه

در شمال نیجریه و در 200 کیلومتری شهر آقادز (Agadez)، یک روستای کوچک با حدوداً 50 خانواده به نام تگوئدان تسمت (Teguidda-n-Tessoumt) قرار گرفته است. جمعیت این منطقه در فصل های مختلف سال فرق دارد. در نزدیکی این منطقه، شهری قراردارد که دارای صنعتی قدیمی و اندکی غیرمعمول برای فراوری نمک است. جالب اینجاست که در این مکان نمک از آب گرفته نمی گردد. درواقع اصلا در این صحرا تا هزاران کیلومتر آبی وجود ندارد. اما در اتفاقی جالب نمک این مکان را از خاک رس استخراج می نمایند.

سرتاسر این روستا پرشده از برکه های آب شوری که چشم انداز ای رنگارنگ و جالب را پدید آورده است. این منطقه نه در اثر اتفاقی طبیعی، بلکه به علت زحمت مردان، زنان و بچه هایی به وجود آمد است که از خاک رس، نمکی ارزشمند را استخراج می نمایند.

این ناحیه حدوداً 20 چشمه دارد که خودش دارای آب شور است، ولی استخراج نمک فقط از خاک رُس صورت می گیرد. آن بخش از خاک رس که پر از نمک است را از زمین جدا می نمایند و سپس درون برکه هایی با قطر 6 متر می ریزند تا با آب چشمه ها ترکیب گردد. بعد از آن شخصی با لگدکوب کردن آن، گِلی روان تر از قبل ایجاد می نماید. سپس این محلول شور را برای مدتی به حال خود رها می نمایند تا ته نشین گردد. در کل چندین برکه برای ته نشینی وجود دارد و هرکدام با توجه به رنگ ابتدایی خاک رس، و مقدار شوری محلول، به این برکه ها رنگ های متفاوتی بخشیده اند. خزه دریایی نیز در برخی از همین برکه ها رشد می نماید و به آب رنگ می دهد. هنگامی که زاویه تابش آفتاب در گستره شهر تغییر می نماید، برکه ها نیز شکل ظاهری خود را عوض می نمایند .

زمانی که این گل ته نشین شد، آب نمک را از برکه بیرون می کشند و به برکه ای کوچک تر انتقال می د هند . این قسمت از فرایند، به وسیله مردانی که مسئولیت نگه داری از برکه را بر عهده دارند انجام می گردد. زنان نیز بلوره های نمک را از برکه ها جدا نموده و درنهایت آنها را برای دور بعدی جداسازی آماده می نمایند .

بچه ها نیز در این حین وظیفه بازدید از برکه های در حال خشک شدن را دارند. هم زمان با تبخیر شدن محلول در برکه ها، بلوره های نمک در سطح تشکیل می شوند. اگر این بلوره ها جدا نشوند، روی سطح را پوشانده و از ادامه فرایند تبخیر جلوگیری می نمایند. پس بچه ها، با پاچیدن قطرات آب به سطح برکه باعث غرق شدن دوباره بلوره ها در برکه می شوند. تبخیر تا زمانی ادامه دارد که فقط نمک آن باقی بماند .

نمک استخراج شده به شکل بلوک هایی در می آید، سپس آنها را زیر نور آفتاب قرار می دهند تا خشک گردد. این نمک ها یا به صحرانشینان فروخته شده یا در عوض غذا و کالاهایی دیگر با تجار مبادله می گردد. نمک خام این منطقه برای مصارف انسانی مناسب نیست ولی برای تأمین رژیم غذایی حیوانات مورد استفاده قرار می گیرد .

به جامانده خاک رس نیز از برکه ها برداشته شده و در منطقه ای جمع آوری می گردد .